Sorularla islamiyet-16->Cevap: Haya, -ifade edildiğine göre- lügatte ayıplanmaktan veya itibarının zedelenmesinden korktuğu zaman insanda meydana gelen değişiklik ve utanma duygusu demektir. Dinde haya, kişiyi kötülükten alıkoyan ve iyilik yapmaya teşvik eden huy demektir. Haya konusunda pek çok hadis rivayet edilmiştir. Bunlardan bazıları şöyledir:
İmran ibn Husayn'den rivayet edildiğine göre Rasûlullah (s.a) şöyle buyurmuştur:
Haya, iyilikten ve hayırdan başka bir şey getirmez. Rasûlullah'ın şöyle dediği rivayet edilir: Allah'tan hakkıyla haya edin.
Ravi der ki: "Ya Rasûlullah! Allah'a hamdolsun, biz Allah'tan haya ediyoruz" dediğimizde, Rasûlullah şöyle dedi:
Sizin yaptığınız haya değildir, lakin Allah'tan hakkıyla haya etmek, başını ve içindekileri, karnını ve içindekileri korumak, ölümü ve kabirde çürümeyi hatırlamaktır. Kim ahiret yurdunu isterse, dünya ziynetini terkeder ve ahireti dünyaya tercih eder. İşte kim bunu yaparsa, Allah'tan hakkıyla haya etmiş olur.
Ebû Hureyre'den rivayet edildiğine göre Rasûlullah (s.a) şöyle buyurmuştur:
Haya imandandır, iman ise cennettedir. Yüzsüzlük cefadandır (kabalıktır), cefa ise cehennemdedir.
Hadiste geçen beza kelimesi aslında sefahat ve kötü söz demektir.
Ebû Umâme'den rivayet edildiğine göre Rasûlullah (s.a) şöyle buyurmuştur:
Haya ve gerektiği kadar konuşmak imanın, açık saçık ve lüzumsuz konuşmak ise münafıklığın kısımlarmdandır.
Hadiste geçen ayy kelimesi aslında "çok işle beraber az söz" demektir. Hadiste geçen beyan kelimesi ise burada, sözü ile fiilinin birbirine uymaması demektir.
Yukarıdaki soruda geçen hadisi Buharı, Ebu Dâvud ve Ahmed rivayet etmiştir ve tamamı şu şekildedir: "Ebu Mes'ud el-Bedri'den (r.a) rivayet edildiğine göre Rasûlullah (s.a) şöyle buyurmuştur:
Geçmiş peygamberlerin sözlerinden insanlara ulaşan sözlerden birisi de şudur: Utanmadıktan sonra ne istersen yap!
Hadisin anlamı şudur: Kişi hayasını kaybettiği zaman, denetçisini, vicdanını ve zabıtasını kaybetmiş, haya ve edep örtüsünden sıyrılmış olur. Utanma duygusu kaybolduktan sonra arsızlığı ve utanmazlığı açığa çıkar. İşte o zaman dilediği kötülüğü ve büyük-küçük her türlü günahı işleyebilir. Haya duygusunu kaybettikten sonra onu kötülüklerden alıkoyacak hiçbir şey yoktur. Normal olarak bu bir nevi tehdit ve sakındırmadın Şu ayetlerdeki üsluba benzer:
İstediğinizi yapın! Doğrusu O, yaptıklarınızı gören ve işitendir. (Fussilet/40)
Dileyen inansın, dileyen inkar etsin. (Kehf/29)
Bu hadisin manası şöyle de olabilir. Senin gizlilikteki durumunla, aleniyetteki durumun, iç dünyan ile dış dünyan birbirine müsavi olduğu zaman, alenen işlemekten utanç duyduğun ve haya ettiğin şeyleri gizli gizli de yapmazsın. Sen ayıplanmaktan ve kötülenmekten emniyettesin, masiyet ortamından uzaksın. Çünkü sen, takvada/Allah'a saygıda samimisin, kullukta ihsan derecesine ulaşmışsın, bütün tasarruflarında kötülükten ve günahtan temiz olmak istemektesin, sanki sen Allah'ı görüyor gibi ibadet etmektesin, veya en azından Allah'ın seni gördüğünü hiç hatırından çıkarmamaktasın. Madem ki sen böylesin, o halde sen dilediğini yap. Çünkü senden ancak övgüye değer şeyler sâdır olur ve sen sadece güzel ve makbul şeyleri yaparsın.
İmam İbn'ul-Esir bu hadisin şerhinde şunları söyler:
Bunun iki türlü yorumu vardır; birincisi zahirdir ve meşhurdur: Yani bir ayıbı işlemekten haya etmiyorsan, utanç verici şeyleri yapmaktan korkmuyorsan o zaman güzel ya da çirkin nefsinin arzu ettiği herşeyi yap, demektir. Bu cümle lafız olarak bir emir olduğu halde bir azarlama ve tehdit ifade eder. Bu hadis, insanı kötülüklerden alıkoyan şeyin haya olduğunu bildirmektedir. Hayadan sıyrıldığı zaman her türlü sapıklığı işlemekle ve her türlü kötülüğü yapmakla emrolunan bir kimse gibi olur.
İkinci yoruma göre lafzı olduğu gibi, yani emir manasında anlatmaktadır ki o da şöyle olur:
Doğru yolda gittiğin için yaptığın işlerde utanılacak bir duruma düşmekten emin isen ve bunlar utanç duyulacak işlerden değilse o .zaman dilediğini yap.
Topluma ve ondaki kötülüklere ve rezaletlere baktığımız zaman, ferdi ve içtimai suçların vukuundaki en büyük sebebin hayasızlık olduğunu görürüz. Onların çoğu tabii/fıtri haya duygusundan sıyrılmış veya yüzsüzlük ve küstahlığıyla bu duygunun canına okumuştur, sonra da dini haya vasfından uzaklaşmıştır. Artık onları kötülükten alıkoyacak hiçbir engel ve hesaba çekecek bir vicdan yoktur. İlerde bir hesaba çekilme ya.da hemen cezalandırılma korkusu da taşımazlar. Mademki durum böyledir, o halde artık onlar dilediklerini yapabilirler. Utan-madıktan sonra başka ne engel ola
- Tevhid
- Kur'an
- Sorularla İslam-16.Bölüm
- Sorularla İslam-Bölümler
- ☝📖 المحمية 📖☝
☝https://www.muhammediyye.org/☝
📖-المحمية علي الكتاب و السنة الصحيحة-📖
Öğrencilerimize önemli hatırlatma;
اعوذ بالله من الشيطان الرجيم
بسم الله الرحمان الرحيم
الحمد لله رب العالمين وحده لا شريك له و محمد رسول الله لا رسول و لا نبي بعده و الصلاة و السلام علي آله واهل بيته و اصحابه و امته اجمعين
Kovulmuş şeytandan,Her şeyin yaratıcısı tek rabb,tek ilah,tek gerçek egemen,rahman ve rahim olan Allaha cc sığınırız,her türlü kulluğun,ibadetin,itaatin,faydalı amellerin ve sözlerin tümü sadece ve sadece onun rızası içindir,salatü selam bütün peygamberlerin peygamberi efendimiz,rehberimiz,önderimiz ve örneğimiz Hz Muhammed Mustafa aleyhi efzalussalati vesselama,aline,temiz ehli beytine,davası uğruna savaşan ashabına ve yolunda yürüyen ümmetine olsun.
Sitemizde yeralan çalışmalarımız;başta yüce kitabımız Kur'anı Kerim olmak üzere,temel İslami kaynakların anlaşılmasına yardımcı olmak üzere hazırlanmıştır.Bu çalışmalarda bizlerden ilgisini,yardım ve desteğini esirgemeyen kardeşlerimizden ve cümle müslümanlardan. Allah razı olsun.
📖☝المحمدية علي الكتاب و السنة☝📖☝Muhammediyye☝📖
S.Muhammed Kayaalp El-Haşimi Ks
الامام سيد محمد الهاشمي
Destek olmak isteyen kardeşlerimiz iletişim formundan bize yazınız,Allah razı olsun.S.Muhammed Kayaalp (el-Haşimi) Ks--Arapça Dersleri-İslami Sohbetler-Tevhid-Tefsir-Hadis-Fıkıh-Fetvalar-İrşadlar...↷↷↷↷
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder
Not: Yalnızca bu blogun üyesi yorum gönderebilir.